Afwikkeling van tweetrapstestament
Hoe werkt een tweetrapstestament? Hoe wordt er erfbelasting geheven bij een tweetrapstestament? Wat gebeurt er bij de verklaring van erfrecht? Welke voorwaarden gelden er voor de bezwaarde en de verwachters?
Hoe werkt een tweetrapstestament?
Bij een tweetrapsmaking ook wel making over de hand genoemd roept een erflater twee (of meer) personen achtereenvolgens tot hetzelfde erfdeel. Er is een erfgenaam onder opschortende voorwaarde (verwachter) en een erfgenaam onder ontbindende voorwaarde (bezwaarde). Bij een tweetrapstestament wordt dus de partner benoemd tot enig erfgenaam (bezwaarde) en vervolgens de kinderen (verwachters). Aangezien de partner een vrijstelling van € 633.014 (2015) heeft, betaalt deze geen erfbelasting als de erfenis onder de vrijstelling blijft. Bij het overlijden van de partner erven de kinderen door een tweetrapsmaking feitelijk in twee nalatenschappen. In de nalatenschap van de als eerste partner erven zij wat de langstlevende partner daarvan over had. Daarnaast erven zij in de nalatenschap van de langstlevende partner het vermogen van de langstlevende partner.
Hoe wordt er erfbelasting geheven bij een tweetrapstestament?
De werking voor de erfbelasting wordt duidelijk gemaakt aan de hand van een voorbeeld:
Een gezin met 2 kinderen. Bij het overlijden van vader is het gemeenschappelijke vermogen € 600.000. Moeder erft de helft van het gemeenschappelijke vermogen (van de andere helft is zij al eigenaar) oftewel € 300.000,-. Dit is volledig vrijgesteld. Als daarna de moeder overlijdt, erven de kinderen een deel als ware het uit vaders erfenis afkomstig en het resterende deel als erfenis van moeder. Het aanwezige vermogen van € 600.000 is dus voor de helft vaders erfenis en voor de helft moeders erfenis. De beide kinderen erven in iedere erfenis € 150.000. Na aftrek van de vrijstelling van € 20.047 (2015) resteert € 129.953. De erfbelasting daarover bedraagt per kind per verkrijging € 13.860 . In totaal is aan erfbelasting verschuldigd € 55.440.
Verklaring van erfrecht bij tweetrapstestamenten
Bij het opstellen van de verklaring van erfrecht waarbij de overledene een tweetrapstestament heeft opgesteld moet de notaris een aantal erfgenamen informeren over hun positie. In eerste instantie zal hij de langstlevende partner moeten informeren. De kinderen en andere verwachters komen economisch gezien in eerste instantie nog niet als erfgenamen aan bod. Volgens de KNB moet een notaris die een verklaring van erfrecht afgeeft de erfgenamen over hun positie informeren. De verwachters zijn erfgenamen en moeten geïnformeerde worden over hun positie. Hierbij maakt het uit dat zij pas in beeld komen als de bezwaarde (langstlevende) is overleden. Als verwachter heeft u afhankelijk van het testament recht op een boedelbeschrijving. Daarnaast gaan termijnen voor het doen van een beroep op de legitieme lopen vanaf het moment van overlijden.
Vruchtgebruikbepalingen van toepassing
De bezwaarde is voor de buitenwereld de eigenaar van het verkregen vermogen. In de verhouding met de verwachters is de bezwaarde aan te merken als vruchtgebruiker. De bezwaarde moet dus net als de vruchtgebruiker een boedelbeschrijving maken en het gekregen vermogen afscheiden van zijn eigen vermogen. Daarnaast is de bezwaarde verplicht om jaarlijks de wijzigingen in het vermogen door te geven aan de verwachters. Zo nodig kunnen de verwachters verzoeken om zekerheid te stellen. De erflater kan in het testament afwijken van deze bepalingen.